Η Αναστασία Χαρίτου, εκπαιδευτικός και μέλος της οργάνωσης iSea μας λέει τι γίνεται με τα πλαστικά!

Της Μαλένας Κατσιάμπουλα (Malena Katsiampoula)

Με την παραγωγή των πλαστικών να έχει αυξηθεί εκθετικά τα τελευταία 15 χρόνια, ενώ παράλληλα έχει σημειωθεί πως περισσότερα από 1 εκατομμύριο πουλιά και πάνω από 100.000 θαλάσσια θηλαστικά πεθαίνουν κάθε χρόνο εξαιτίας όλων των πλαστικών που καταλήγουν στη θάλασσα, η συζήτηση και ενεργοποίηση σχετικά με την επίδραση τους στο υδάτινο περιβάλλον είναι αναμφίβολα παρούσα.1 Ωστόσο, γνωρίζουμε ποια είναι πραγματικά η βλαβερή επίδραση τους και τι χρειάζεται για να την επίλυση του προβλήματος; Ακόμα, γιατί η κατάσταση για την αντιμετώπιση της ρύπανσης των πλαστικών στην Ελλάδα είναι στάσιμη δυσχεραίνοντας την πρόοδο στη χώρα; Η Αναστασία Χαρίτου, εκπαιδευτικός και μέλος της οργάνωσης iSea μας δίνει απαντήσεις στις πολυδιάστατες αυτές ερωτήσεις με στόχο να βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση του κρίσιμου προβλήματος των πλαστικών ώστε να μας κατευθύνει κατάλληλα στην επίλυση του. Η iSea2 είναι μια οργάνωση με στόχο την προστασία των υδάτινων οικοσυστημάτων και όραμα την υγιή αποκατάσταση των οικοσυστημάτων της Μεσογείου.

Εκθετική η αύξηση στη χρήση των πλαστικών

Αρχικά, η επίδραση των πλαστικών απορριμμάτων και συγκεκριμένα των μικροπλαστικών είναι βλαβερή, αφήνοντας σημαντικό αντίκτυπο στην καθημερινότητα μας. Σύμφωνα με την κα Χαρίτου αναφερόμαστε στην υδάτινη ρύπανση από πλαστικά για δύο λόγους. Πρώτον, η θάλασσα είναι ο τελικός αποδέκτης απορριμμάτων, με τα πλαστικά που καταλήγουν σε αυτή να αποτελούν τον μεγαλύτερο όγκο. Σχετικά, με τα μικροπλαστικά, η Αναστασία Χαρίτου μάς ξεκαθαρίζει πως η συζήτηση για αυτά ξεκίνησε πρόσφατα και το πρόβλημα ανακαλύφθηκε την τελευταία δεκαετία χάρη στην εξέλιξη της τεχνολογίας αλλά και λόγω της αύξησης της μαζικής χρήσης των πλαστικών που καταλήγουν σε μικροπλαστικά. Συγκεκριμένα, η αύξηση στην χρήση των πλαστικών είναι εκθετική από 15 εκατομμύρια τόνους το 1964 φτάνοντας τους περισσότερους από 300 εκατομμύρια τόνους σήμερα. 3

Την επίδραση των μικροπλαστικών θα τη δούμε στο μέλλον

Η ίδια σημειώνει πως τα πλαστικά δεν εξαφανίζονται από το θαλάσσιο περιβάλλον, βρίσκονται παντού, μέχρι και το ανθρώπινο σώμα και έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου. Παρόλα αυτά μας επισημαίνει και ξεκαθαρίζει πως η ενημέρωση σχετικά με την επίδραση τους είναι ελλιπής αφού δεν έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά η εισροή τους στην τροφική αλυσίδα. Σίγουρα εντοπίζονται πλαστικά και βαρέα μέταλλα σε προϊόντα αλλά η επίδραση των πλαστικών δεν έχει απομονωθεί ώστε να αποδοθεί η επιρροή των μικροπλαστικών σε συγκεκριμένα προβλήματα υγείας. Αυτό όμως, όπως αναφέρει, δεν αναιρεί το γεγονός πως κάτι ξένο εισέρχεται στους οργανισμούς μας για το οποίο πιο συγκεκριμένες λεπτομέρειες αναμένεται να ανακαλυφθούν στο μέλλον.

Πώς προχωράει η κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης στην Ελλάδα

Στη συνέχεια, συζητήσαμε για την κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης στην Ελλάδα που εφάρμοσε την αντίστοιχη ευρωπαϊκή νομοθεσία καθώς και για την αποτελεσματικότητα αυτής της πολιτικής. Όπως επισημαίνει η πολιτική αυτή καθώς και η εφαρμογή της αποτελεί ένα πολυσχιδές ζήτημα με μεγάλη προβληματική στη χώρα μας. Στην Ελλάδα η πρόοδος είναι στάσιμη γιατί, όπως μας εξηγεί, γίνονται αργά βήματα στην εφαρμογή ευρωπαϊκών πολιτικών εξαιτίας της έλλειψης εθνικών υποδομών. Ακόμα, όπως είναι φανερό και στην κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης, γίνονται λάθη στην εφαρμογή των πολιτικών. Για παράδειγμα, το παράνομο εμπόριο στα πλαστικά καλαμάκια ή η αντικατάσταση πλαστικών προϊόντων  με μη ανακυκλώσιμα υλικά, όπως προσμίξεις πλαστικών σε «χάρτινα» ποτήρια, εμποδίζουν την προαγωγή προσοδοφόρων αποτελεσμάτων. Το πρόβλημα δεν εξαφανίζεται αλλά αντικαθίσταται, όπως τονίζει η Αναστασία Χαρίτου, η οποία καλεί σε άμεση αξιολόγηση της εφαρμογής τέτοιων νόμων όπως και για τη δημιουργία αξιόπιστων βάσεων δεδομένων ώστε να εντοπιστούν οι ανεπάρκειες τους στην πράξη.

Οι λύσεις

Έπειτα, συζητώντας για τις λύσεις που μπορούν να δοθούν στο πρόβλημα, η κα Χαρίτου πρώτα δίνει έμφαση στην αξία του συντονισμού και της θέσπισης κοινών στόχων από διαφορετικούς φορείς για τη δημιουργία αξιόπιστων βάσεων δεδομένων. Έπειτα της σωστής καταγραφής καλούμαστε όλοι να αναλογιστούμε τη βιωσιμότητα του πλανήτη η οποία απειλείται εξαιτίας της χρήσης περιττών αντικειμένων όπως είναι τα πλαστικά μιας χρήσεως. Η ευσυνειδησία και η προσωπική ευθύνη χρειάζονται αδιαμφισβήτητα να καλλιεργηθούν ώστε να υπάρξει πρόοδος. Παρόλο που η ευθύνη για το πρόβλημα δεν μετατίθενται στα άτομα, όπως τονίζει, η υπεύθυνη συμπεριφορά και συνειδητή εφαρμογή των μέτρων είναι απαραίτητα στοιχεία που παράλληλα με εφαρμόσιμες πολιτικές θα αποφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Η κα Χαρίτου υπογραμμίζει πως η ευσυνείδητη συμπεριφορά συνδέεται με την εστίαση στην ευημερία των ανθρώπων και όχι σε προσωπικές προτιμήσεις. Έτσι, μας καλεί να επιμείνουμε και να αντισταθούμε σε κοινωνικές πιέσεις που επικρατούν. Όπως μας αναφέρει, η ευαισθητοποίηση ακούγεται απλή αλλά είναι απαραίτητη και όχι πάντα όσο εύκολη νομίζουμε. Ας έχουμε επιμονή και ας υποστηρίζουμε ο καθένας με τον τρόπο του τη σωστή εφαρμογή των μέτρων που χρειάζεται για να γίνουν κανονικότητά!

1. https://www.rainbowwaters.gr/articles/perivallon-koinonia/8-iounioupagosmia-imera-ton-okeanon/
2. Σύμφωνα με την Αναστασία Χαρίτου βασικό στοιχείο της είναι η αλληλεπίδραση με τοπικές κοινότητες που εξαρτώνται άμεσα από το θαλάσσιο περιβάλλον. Οι εκπαιδευτικές δράσεις συνδυάζονται με την προαγωγή επιστημονικής έρευνας ενώ η πίεση και λήψη ορθών μέτρων σχετικά με την υδάτινη ρύπανση αποτελούν βασικούς πυλώνες της iSea. Ακόμα, η iSea ασχολείται με την επιστήμη των πολιτών ‘citizens science’ που προσφέρει στους πολίτες το εργαλείο για την άμεση συμμετοχή τους στη συλλογή δεδομένων για επιστημονική χρήση.
3. https://www.europarl.europa.eu/news/el/headlines/society/20181212STO2161 0/plastika-apovlita-kai-anakuklosi-stin-ee-gegonota-kai-arithmitika-stoicheia