Μηχανισμός Καταγραφής Περιστατικών Άτυπων Αναγκαστικών Επιστροφών: Δημοσιοποίηση της Ετήσιας Έκθεσης 2022

Το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού από κοινού με άλλες οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών, αποτελεί μέλος του Μηχανισμού Καταγραφής Περιστατικών Άτυπων Αναγκαστικών Επιστροφών ("Μηχανισμός"), ο οποίος σήμερα δημοσιοποιεί την Ετήσια Έκθεσή του για το έτος 2022 με αναλυτικά ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία των περιστατικών που κατέγραψε την περσινή χρονιά.

Ο όρος άτυπες αναγκαστικές επιστροφές περιλαμβάνει τόσο τις φερόμενες επαναπροωθήσεις αιτούντων άσυλο και προσφύγων, όσο και κάθε άλλη μορφή αναγκαστικής απομάκρυνσης πολιτών τρίτων χωρών από την ελληνική επικράτεια που γίνεται με τρόπο παράτυπο και συνοπτικό, δηλαδή χωρίς να ακολουθούνται οι νόμιμες διαδικασίες για τις απομακρύνσεις πολιτών τρίτων χωρών.

Ο Μηχανισμός έχει καταγράψει, μεταξύ Φεβρουαρίου 2022 και Δεκεμβρίου 2022, μαρτυρίες για 50 περιστατικά άτυπων αναγκαστικών επιστροφών. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες, το συνολικό πλήθος των φερόμενων θυμάτων σε αυτά τα περιστατικά ανέρχεται κατ’ ελάχιστον σε 2.157 άτομα. Μεταξύ αυτών βρίσκονται 214 γυναίκες και 205 παιδιά, καθώς και 103 άτομα με ιδιαίτερες ανάγκες, όπως άτομα με ιατρικά προβλήματα, άτομα με αναπηρία, υπερήλικες κλπ. Η πλειοψηφία των φερόμενων θυμάτων είναι από χώρες καταγωγής, από τις οποίες προέρχεται σημαντικό ποσοστό ατόμων που αναγνωρίζονται ως δικαιούχοι διεθνούς προστασίας, σύμφωνα με στοιχεία της περιόδου αναφοράς από εθνικές και ευρωπαϊκές πηγές.

Στις μαρτυρίες τα φερόμενα θύματα περιγράφουν πράξεις που συνδέονται με εξαιρετικά σοβαρές παραβιάσεις της αρχής της μη-επαναπροώθησης και του δικαιώματος στο άσυλο, όπως ορίζονται στη Σύμβαση της Γενεύης του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων, καθώς και παραβιάσεις της απαγόρευσης της απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης και του δικαιώματος στην προσωπική ελευθερία, όπως ορίζονται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) και αποτελούν πράξεις που, κατά το ελληνικό Δίκαιο, είναι ποινικά αδικήματα. Τα φερόμενα θύματα ανέφεραν ότι έχουν υποστεί σωματική βία, λεκτική βία και απειλές για τη ζωή τους και τη σωματική τους ακεραιότητα πολλές φορές με τη χρήση όπλων, σεξουαλική παρενόχληση, εξευτελιστική μεταχείριση, αφαίρεση προσωπικών αντικειμένων και ταυτοποιητικών εγγράφων, άτυπη κράτηση σε χώρους υπό εξευτελιστικές συνθήκες, διαχωρισμό οικογενειών, ενώ αναφέρθηκαν και απώλειες ανθρώπινων ζωών.

Στις μαρτυρίες που έχει καταγράψει ο Μηχανισμός αναφέρεται ότι συμμετείχαν ως δράστες τόσο ένστολοι όσο και άτομα με πολιτικά ρούχα. Σε κάποιες μαρτυρίες αναφέρθηκε ότι κατά το στάδιο της απομάκρυνσης από την ελληνική επικράτεια συμμετείχαν ως δράστες και πολίτες τρίτων χωρών που μιλούσαν τη γλώσσα των φερόμενων θυμάτων.

Η Ετήσια Έκθεση 2022 περιέχει αναλυτικά στοιχεία για τα χαρακτηριστικά των φερόμενων θυμάτων, για την ταυτότητα των φερόμενων θυτών, τον τρόπο δράσης τους και τα μέσα υλοποίησης. Περιέχονται, επίσης, αναλυτικά ποιοτικά ευρήματα για τον τρόπο υλοποίησης (modus operandi) των περιστατικών άτυπων αναγκαστικών επιστροφών. Στα παραρτήματα της έκθεσης παρατίθενται ανωνυμοποιημένα αποσπάσματα από αυτούσιες μαρτυρίες φερόμενων θυμάτων.

Τέλος, περιλαμβάνονται, αναλυτικές συστάσεις προς τις ελληνικές Αρχές, όπως, μεταξύ άλλων, ότι θα πρέπει να διερευνούν με τρόπο ανεξάρτητο και αποτελεσματικό τις καταγγελίες για άτυπες αναγκαστικές επιστροφές και άλλες σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα σύνορα, να διασφαλίζουν την παραπομπή των υπευθύνων για τυχόν παράνομες ενέργειες ενώπιον της Δικαιοσύνης, να διασφαλίζουν ότι όλα τα κρατικά όργανα τηρούν απαρέγκλιτα την αρχή της μη-επαναπροώθησης, και να διασφαλίζουν σε όλους τους αιτούντες άσυλο πρόσβαση στις διαδικασίες ασύλου και προστασία απέναντι στις επαναπροωθήσεις και κάθε μορφή άτυπης αναγκαστικής επιστροφής.

Την Ετήσια Έκθεση 2022 του Μηχανισμού μπορείτε να τη βρείτε ως συνημμένο αρχείο.

Το Δελτίο Τύπου του Μηχανισμού Καταγραφής Περιστατικών Άτυπων Αναγκαστικών Επιστροφών της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου μπορείτε να το βρείτε ως συνημμένο αρχείο.