«Τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει επειγόντως να φροντίσουν για τη μετεγκατάσταση των ασυνόδευτων παιδιών από τα ελληνικά νησιά σε ασφαλείς συνθήκες στην επικράτειά τους, λαμβάνοντας υπόψη το βέλτιστο συμφέρον των παιδιών», αναφέρουν σε κοινή δήλωσή τους 65 οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα καθώς και ανθρωπιστικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Οι οργανώσεις προειδοποιούν για εκτεταμένες παραβιάσεις των δικαιωμάτων των παιδιών και απειλές για την υγεία και την ασφάλειά τους στα hotspots των ελληνικών νησιών. Η ανάληψη δράσης καθίσταται αναγκαία και επείγουσα υπό το πρίσμα της αυξανόμενης βίας στη Λέσβο και καθώς οι αυξανόμενες ροές προς τα νησιά θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε επιδείνωση των επικίνδυνων συνθηκών στα Κέντρα.
«Τα hotspots της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα νησιά του Αιγαίου είναι εντελώς ακατάλληλα, και σε κάποιες περιπτώσεις, επικίνδυνα για τη ζωή των ασυνόδευτων παιδιών», ανέφερε η Stephanie
Περισσότερα από 1.800 ασυνόδευτα παιδιά αγωνίζονται να επιβιώσουν στα ελληνικά νησιά, σύμφωνα με τις οργανώσεις. Τα παιδιά στερούνται των θεμελιωδών δικαιωμάτων τους, όπως είναι η πρόσβαση σε στέγη, νερό, φαγητό, ιατρική και ψυχολογική φροντίδα, καθώς και εκπαίδευση. Εκτίθενται σε απάνθρωπες και ανεπαρκείς συνθήκες διαβίωσης. Πολλά παιδιά δεν μπορούν να εξασφαλίσουν μια θέση σε δομές για ασυνόδευτα ανήλικα, εξαιτίας της έλλειψης χώρου, και αναγκάζονται να ζουν σε ανθυγιεινές και επικίνδυνες συνθήκες, να κοιμούνται πολλές φορές στο δρόμο ή στην ύπαιθρο.
«Τα ασυνόδευτα παιδιά που μετακινούνται είναι από τους πιο ευάλωτους πληθυσμούς στον κόσμο», σύμφωνα με την Eύα Κιοσσέ, ερευνήτρια στην Ελλάδα για το Human Rights Watch. «Και όμως, τα ασυνόδευτα παιδιά στα ελληνικά νησιά στερούνται των πιο βασικών αγαθών στη ζωή, ενώ διαβιούν σε απάνθρωπες συνθήκες».
«Τα ασυνόδευτα παιδιά που βρίσκονται εγκλωβισμένα στα ελληνικά νησιά χρήζουν άμεσης βοήθειας. Εκτεθειμένα σε πολλαπλούς κινδύνους, πολλά από αυτά είναι αναγκασμένα να κοιμούνται έξω, χωρίς την απαραίτητη στήριξη για να ανακουφιστεί το μαρτύριό τους ή να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους. Όλα τα παιδιά πρέπει να προστατεύονται. Όσα έχουν οικογένεια σε άλλα μέρη της Ευρώπης πρέπει να επανενωθούν με τους συγγενείς τους. Αυτό μπορεί να προκύψει μέσω ήδη υπαρχόντων καναλιών επανένωσης ή μέσω νέων διμερών συμφωνιών μεταξύ κρατών-μελών και της Ελλάδας», προσέθεσε η Δήμητρα Καλογεροπούλου, επικεφαλής του IRC Greece.
Ψυχολόγοι, που δουλεύουν με ασυνόδευτα παιδιά στη Λέσβο, λένε σε συνεντεύξεις τους πως ένας αυξανόμενος αριθμός παιδιών καταφεύγουν στον αυτοτραυματισμό ή την απόπειρα αυτοκτονίας. Τα ασυνόδευτα παιδιά αναφέρουν στις σχετικές έρευνες ότι υποφέρουν από αϋπνία, κατάθλιψη, επίμονους πονοκεφάλους και έντονο άγχος.
«Εξαιτίας της απουσίας κατάλληλων μέτρων προστασίας, τα ασυνόδευτα παιδιά που ζουν στα ελληνικά νησιά παραμένουν εκτεθειμένα σε διάφορες μορφές εκμετάλλευσης», λέει η Ελίνα Σαράντου, συντονίστρια προγραμμάτων στην HIAS Greece. «Κάθε μέρα που περνάει, κάθε ώρα που τα παιδιά αυτά παραμένουν σε αυτές τις συνθήκες, σημαίνει ότι υποφέρουν από ακόμα περισσότερη εκμετάλλευση και κακοποίηση».
Παρόλο που, σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, θα έπρεπε να υπάρχουν Επίτροποι για αυτά τα παιδιά, κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει, επιδεινώνοντας την κατάσταση ακόμη περισσότερο. Ταυτόχρονα, το πρόγραμμα επιτροπείας που έτρεχε η οργάνωση METAdrasi, διεκόπη το 2019, επειδή τελείωσε η χρηματοδότηση.
«Εκατοντάδες παιδιά βρίσκονται εγκλωβισμένα σε ένα επικίνδυνο, μετέωρο στάδιο» λέει ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης, Υπεύθυνος Συνηγορίας, Πολιτικής και Έρευνας στο SolidarityNow. «Ένα παιδί κάτω των 15 ετών χρειάζεται τη συγκατάθεση επιτρόπου για να έχει πρόσβαση σε νομική υποστήριξη. Όμως πολλά παιδιά δεν έχουν επίτροπο, και δεν έχουν τρόπο να αποκτήσουν πρόσβαση στη βοήθεια που χρειάζονται. Πολλά από τα παιδιά είναι εγκλωβισμένα σε τρομακτικές συνθήκες, χωρίς να είναι σε θέση να καταθέσουν αίτηση επανένωσης με την οικογένειά τους σε άλλες χώρες».
Οι καθυστερήσεις στη διαδικασία καταγραφής και η έλλειψη εκπροσώπησης και νομικής υποστήριξης για ασυνόδευτα παιδιά στα hotspots, υποδαυλίζουν την ικανότητά τους να επανενωθούν με μέλη της οικογένειάς τους σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το τρίμηνο περιθώριο για την κατάθεση του αιτήματος οικογενειακής επανένωσης, συχνά εκπίπτει διότι δεν αναγνωρίζονται τα ασυνόδευτα παιδιά κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
«Οι συνθήκες στα ελληνικά νησιά είναι απάνθρωπες λόγω του υπερπληθυσμού», όπως αναφέρει η Giulia Cicoli, συντονίστρια προγραμμάτων στο Still I Rise. «Τα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης έχουν τη δυνατότητα να φιλοξενήσουν λίγο παραπάνω από 6.000 ανθρώπους. Παρόλα αυτά, 38.600 άνθρωποι στοιβάζονται μέσα και γύρω από αυτά. Αυτό δεν είναι μέρος για ένα παιδί».
Τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να μοιραστούν την ευθύνη, να μεταφέρουν τα ασυνόδευτα παιδιά εκτός Ελλάδας, διασφαλίζοντας τα συμφέροντά τους και διευκολύνοντας τη διαδικασία της οικογενειακής επανένωσης. Η μετεγκατάσταση των ασυνόδευτων παιδιών θα βοηθούσε στην εξασφάλιση βιώσιμης λύσης για τα ίδια.
«Υπάρχουν κενές θέσεις για ασυνόδευτα παιδιά σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με οικογένειες που περιμένουν να επανενωθούν με πολλά από αυτά», σύμφωνα με τη Λώρα Παππά, ιδρύτρια και πρόεδρο της ΜΕΤΑδρασης. «Πολλά από αυτά τα παιδιά ίσως γίνουν Ευρωπαίοι πολίτες μια μέρα, οπότε θα πρέπει να τους εμφυσήσουμε από την αρχή τις βασικές ευρωπαϊκές αξίες».
Οι οργανώσεις συμφωνούν ότι τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να λάβουν υπόψη τους την έκτακτη ανθρωπιστική ανάγκη στα ελληνικά νησιά, σε ό,τι αφορά την προθεσμία για την υποβολή αίτησης οικογενειακής επανένωσης. Τα παιδιά που χάνουν την προθεσμία, πρέπει να μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη ρήτρα της συνθήκης του «Δουβλίνο ΙΙΙ», που ξεκαθαρίζει ποιο κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι υπεύθυνο για την εξέταση της αίτησης για άσυλο.
«Είναι ντροπή για την ανθρωπότητα και μία κηλίδα στην συνείδηση της Ευρώπης, το ότι ευάλωτα παιδιά αφήνονται να κοιμούνται σε μία ζωντανή κόλαση», τονίζει ο Josie Naughton, CEO του Help Refugees. «Είναι στο χέρι μας να αλλάξει αυτό. Πρέπει να δράσουμε τώρα».
Οργανώσεις που υπογράφουν τη δήλωση:
- 100Million
- ADP Amici dei Popoli
- Better Days
- Boat Refugee Foundation
- Caritas Europa
- Child Circle
- Concord Italia
- COP Piemonte
- COSPE Onlus
- CVCS
- Danish Refugee Council (DRC)
- Defence for Children International Greece
- Defence for Children International Italia
- Defence for Children International
- Defence for Children the Netherlands
- Défense des Enfants International – Belgique | Defence for Children International – Belgium
- Destination Unknown
- Diaconia ECCB – Center of Relief and Development
- Dynamo International – Street Workers Network
- Eurochild
- FENIX Humanitarian Legal Aid
- FOCSIV (partner of the project Faces of Migration)
- Global Call to Action Against Poverty (GCAP) Europe
- Greek Council for Refugees (GCR)
- Help Refugees
- HIAS Greece
- Human Rights Watch
- Immigrant Council of Ireland
- International Catholic Migration Commission (ICMC) Europe
- International Rescue Committee
- Khora Legal
- Kopin
- Legal Centre Lesvos
- Lesvos Solidarity
- Lighthouse Relief (LHR)
- MAIS
- Médecins Sans Frontières
- METAdrasi
- Missing Children Europe
- Mobile Info Team
- Moviment Graffitti
- Network for Children’s Rights (Greece)
- Office of the Dean, Faculty for Education University of Malta
- One Happy Family
- Organising Bureau of European School Student Unions (OBESSU)
- Organization Mondiale pour l’Éducation Préscolaire/ World Organization for Early Childhood Education
- Oxfam
- PAX
- RE.TE Ong – Associazione di tecnici per la solidarietà e la cooperazione internazionale
- Refugee Legal Support (UK)
- Refugee Rescue
- Refugee Rights Europe
- Safe Passage International
- Save the Children
- SB OverSeas
- Solidarity Now
- Spark 15
- Stichting Vluchteling
- Still I Rise
- Studenti Ħarsien Soċjali
- Tampep Onlus
- Terre des Hommes Greece
- Terre des Hommes International Federation
- Velos Youth
- WeWorld Onlus
Χρήσιμες πληροφορίες
Η κατάσταση στα νησιά έχει χειροτερεύσει λόγω αύξησης στις ροές από τον Ιούλιο του 2019, που οδήγησε σε ακραία υπερσυγκέντρωση ανθρώπων στα hotspots. Η κατάσταση γίνεται πιο σύνθετη από την πολιτική περιορισμού της ελληνικής πολιτείας, προκειμένου να φέρει σε πέρας τη συμφωνία Ευρωπαϊκής Ένωσης- Τουρκίας, που στοχεύει στην επιστροφή αιτούντων άσυλο, των οποίων η αίτηση απορρίφθηκε, στην Τουρκία. Αυτό έχει οδηγήσει στον μόνιμο υπερπληθυσμό των νησιών.
Στις 24 Νοεμβρίου 2020, ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας ανακοίνωσε ένα σχέδιο, το «Κανένα Παιδί Μόνο», για την προστασία ασυνόδευτων ανηλίκων, που συμπεριλαμβάνει τη δημιουργία περισσότερων δομών στέγασης. Σε συνάρτηση με το πλάνο αυτό, οι ελληνικές αρχές πρέπει να εξασφαλίσουν επειγόντως ότι τα παιδιά θα έχουν πρόσβαση σε ασφαλείς, ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης όπου θα μπορούν να λαμβάνουν φροντίδα, εκπαίδευση, συμβουλευτική, νομική υποστήριξη, επιτροπεία και άλλες αναγκαίες παροχές, υποστηρίζουν οι οργανώσεις.
Τον Οκτώβριο 2020, ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλης Χρυσοχοϊδης, απέστειλε επιστολή σε όλες τις κυβερνήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ζητώντας τους να μοιραστούν την ευθύνη οικειοθελώς, με τη μετεγκατάσταση 2.5000 ασυνόδευτων ανηλίκων από την Ελλάδα. Στις 6 Νοεμβρίου, σε επικοινωνία του με την Επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τις Πολιτικές Ελευθερίες, ανέφερε ότι μόνο μία χώρα απάντησε.
