Αθήνα, 30 Αυγούστου 2021: Η πτώση της Καμπούλ και η επικράτηση των Ταλιμπάν έχουν μια πολύ άμεση συνέπεια: πολλοί άνθρωποι στο Αφγανιστάν βρίσκονται ήδη σε κίνδυνο.
Σαφώς δεν είμαστε σε θέση να προβλέψουμε αν θα υπάρξουν προσφυγικές ροές από το Αφγανιστάν, αν και αυτό φαντάζει πιθανό. Η εμπειρία από το προηγούμενο καθεστώς των Ταλιμπάν και οι πρόσφατες αγριότητες υποδεικνύουν πως η ζωή και η ελευθερία πολλών χιλιάδων αμάχων και ιδιαίτερα γυναικών βρίσκεται σε κίνδυνο λόγω των θρησκευτικών πεποιθήσεών τους, της εθνοτικής καταγωγής τους, του φύλου και του σεξουαλικού προσανατολισμού τους ή των πολιτικών τους πεποιθήσεων.
Αυτή η συγκυρία θα πρέπει να σημάνει συναγερμό για κάθε δημοκρατική κοινωνία. Συναγερμό για την ανάγκη προστασίας ανθρώπων σε κίνδυνο, για την ανάγκη να σωθούν ανθρώπινες ζωές.
Με βαθιά λύπη διαπιστώνουμε πως η έως τώρα πολιτική πραγματικότητα απέχει από αυτό το σκοπό. Πως υπάρχει μια έκτακτη κινητοποίηση μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, αλλά προς τον αντίθετο σκοπό. Πως εκεί όπου θα έπρεπε να υπάρχει κινητοποίηση αλληλεγγύης, μοιάζει να υπάρχει μόνο προετοιμασία για αποτροπή.
Στη χαραυγή εξελίξεων που μπορεί να οδηγήσουν σε μια νέα, παρατεταμένη ανθρωπιστική κρίση και που κάθε δυνατή προσπάθεια θα πρέπει να επικεντρωθεί στην προστασία της ζωής όσων έχουν ανάγκη, μοιάζει αδιανόητο να λέγεται ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να γίνει «πύλη εισόδου για ένα νέο κύμα προσφύγων», όπως δήλωσε πρόσφατα ο αρμόδιος Υπουργός κ. Μηταράκης.
Είναι επίσης αδιανόητο το πώς ακόμα και πέντε μέρες πριν την πτώση της Καμπούλ, 6 υπουργοί χωρών της ΕΕ (συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδος) προέτρεψαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εντείνει τις συζητήσεις της με την (πάλαι ποτέ) κυβέρνηση του Αφγανιστάν, ώστε να διασφαλιστεί πως οι αναγκαστικές απελάσεις Αφγανών πολιτών προς το Αφγανιστάν θα συνεχιστούν.
Ως μέλη της κοινωνίας των πολιτών, νιώθουμε την ευθύνη να επισημάνουμε πως κάθε άνθρωπος που βρίσκεται σε κίνδυνο δίωξης για λόγους καταγωγής και συνείδησης έχει το δικαίωμα να προστατευτεί με βάση το διεθνές δίκαιο προστασίας των προσφύγων. Νιώθουμε το χρέος να επισημάνουμε πως κάθε άτομο που αναζητά άσυλο έχει δικαίωμα το αίτημά του να εξετασθεί ατομικά, όπως προβλέπεται από το διεθνές και ενωσιακό δικαίου.
Σε αυτό το πλαίσιο, μας ανησυχεί ιδιαίτερα το γεγονός ότι στη χώρα μας, οι έως τώρα προετοιμασίες για τη διαχείριση των δυνάμει επακόλουθων της κρίσης στο Αφγανιστάν, φαίνεται να επικεντρώνονται αποκλειστικά και μόνο στην ενίσχυση των μηχανισμών αποτροπής. Μας ανησυχεί επίσης πολύ το ενδεχόμενο άνθρωποι σε ανάγκη να αποτραπούν από το να βρουν ασφαλές καταφύγιο για τους ίδιους και τις οικογένειές τους και καλούμε την ελληνική κυβέρνηση να αποφύγει ένα τέτοιο ενδεχόμενο με κάθε τρόπο.
Οι τραγικές εξελίξεις στο Αφγανιστάν κάνουν επιτακτική την ανάγκη να επανεξεταστούν πρόσφατες αποφάσεις απόρριψης ασύλου πολιτών του Αφγανιστάν και το θεσμικό πλαίσιο που τις διέπει. Όπως είναι γνωστό, η Τουρκία πρόσφατα ανακηρύχθηκε με μονομερή απόφαση της Ελλάδας σε «ασφαλή τρίτη χώρα» για τους πολίτες του Αφγανιστάν. Η εφαρμογή αυτού του μέτρου έχει ήδη οδηγήσει στην άρνηση της ελληνικής Πολιτείας να εξετάσει την ουσία αιτημάτων ασύλου πολιτών του Αφγανιστάν. Από μόνο του αυτό είναι απαράδεκτο, καθώς ισοδυναμεί με την άρνηση της ευθύνης προστασίας ατόμων προερχόμενων από την λιγότερο ασφαλή χώρα του κόσμου. Εν όψει και της συνεχιζόμενης άρνησης της Τουρκίας, ήδη από τον Μάρτιο του 2020, να δεχθεί την επιστροφή πολιτών τρίτων χωρών από την Ελλάδα, αυτό θα οδηγήσει έναν σημαντικό αριθμό Αφγανών αιτούντων άσυλο σε ένα ανεπίτρεπτο νομικό κενό μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, σε μια κατάσταση χωρίς πρόσβαση στη υγεία, χωρίς πρόσβαση στη στέγη και χωρίς πρόσβαση στην εκπαίδευση. Καλούμε, λοιπόν, για μια ακόμη φορά την ελληνική κυβέρνηση να ανακαλέσει την πρόσφατη Κοινή Υπουργική Απόφαση τόσο σε σχέση με τους πολίτες του Αφγανιστάν όσο και σε σχέση με τους πολίτες άλλων εθνικοτήτων.
Οι κυβερνήσεις της ΕΕ δεν θα πρέπει να αρνηθούν, μέσω της ανάθεσης των ευθυνών τους σε τρίτες χώρες, να συνδράμουν καθοριστικά στον επιμερισμό της ευθύνης προστασίας όσων Αφγανών πολιτών αναζητήσουν διεθνή προστασία. Αυτή η ευθύνη αλληλεγγύης πηγάζει από τις δημοκρατικές, ιστορικές και πολιτισμικές αρχές των χωρών της ΕΕ, όπως και το διεθνές δίκαιο. Ας μην αποτύχουμε για μια ακόμη φορά να προασπισθούμε τις αρχές της δημοκρατίας, του ανθρωπισμού, του κράτους δικαίου και της αλληλεγγύης.
Υπογράφουσες Οργανώσεις
Αλληλεγγύη Λέσβου
ΑΡΣΙΣ – Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων
ASAM Greece
Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού
Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες
Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών
Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων
Equal Rights Beyond Borders
Jesuit Refugee Service Greece (JRS Greece)
HumanRights360
Ίριδα – Κέντρο Γυναικών
Κέντρο Διοτίμα
Κοινότητα Πάπα Ιωάννη 23ου
Legal Centre Lesvos
Μέλισσα – Δίκτυο Μεταναστριών στην Ελλάδα
ΜΕΤΑδραση- Δράση για τη Μετανάστευση και την Ανάπτυξη
Mobile Info Team
Odyssea
Still I Rise
SolidarityNow
The HOME Project
