Η αγαπητή Μαρία Παπαγιάννη απάντησε στις ερωτήσεις των παιδιών.
1.Όταν ήσασταν παιδί γνωρίζατε τα δικαιώματά σας;
Όταν ήμουνα παιδί δεν ήξερα ακριβώς ποια είναι τα δικαιώματά μου αλλά να πω την αλήθεια ήμουνα ανήσυχο παιδί αναρωτιόμουνα συνέχεια και δεν ανεχόμουν άδικες συμπεριφορές. Στο σχολείο ήμουνα πρόεδρος στην τάξη μου κι έτσι συχνά χρειάστηκε να μιλήσω με τους καθηγητές μας για θέματα που αφορούσαν όλη την τάξη και να αγωνιστούμε με τους συμμαθητές μου για να πετύχουμε αυτά που ζητούσαμε
2.Σας παρακαλούμε, περιγράψτε μια περίπτωση που θυμάστε από τα παιδικά σας χρόνια να σας αδικούν. Έπαιξε ρόλο στα βιβλία σας;
Ήμουνα πολύ μικρή και είχα πάει να παρακολουθήσω μια εκδήλωση στο σχολείο της αδελφής μου. Θυμάμαι πως έσπρωξα τους μεγαλύτερους για να φτάσω μπροστά να βλέπω καλύτερα. Και τότε ο διευθυντής του σχολείου μου έδωσε ένα χαστούκι. Εκείνη την ώρα ντράπηκα πάρα πολύ αλλά θύμωσα κιόλας. Τότε, δεν είπα τίποτα, αλλά πολλά χρόνια μετά, πήρα την εκδίκησή μου νομίζω, γράφοντας για έναν άδικο διευθυντή με οπισθοδρομικές ιδέες σ΄ ένα από τα μυθιστορήματά μου. Όταν το έγραφα σκεφτόμουνα εκείνο το χαστούκι
3.Ποιο πιστεύετε πως είναι το δικαίωμα των παιδιών που καταπατάται πιο συχνά στις μέρες μας;
Νομίζω δεν είναι ένα δυστυχώς αλλά πολλά. Ποιο να πρωτοπώ; Το δικαίωμα να μεγαλώνει με μια οικογένεια, μια πατρίδα, ένα σπίτι; Να έχει νερό, φαγητό, τα απαραίτητα φάρμακα; Να μην είναι θύμα κάθε εκμετάλλευσης
4.Τι κάνετε σήμερα για να προστατέψετε τα παιδιά;
Πιστεύω πως δεν κάνω όσα θα έπρεπε. Πολύ συχνά νιώθω ανίσχυρη απέναντι στον καταιγισμό κακών ειδήσεων. Κανένας δεν πρέπει να περιορίζεται στην ασφάλεια του σπιτιού του και στο κλειστό κύκλωμα της δικής του ευρύτερης οικογένειας. Το μόνο που ηρεμεί τις ενοχές μου είναι η πίστη πως τα βιβλία είναι όπλα απέναντι στη δυστυχία. Κι εκεί κάνω ό,τι μπορώ. Με αφορμή ένα βιβλίο συζητάω με πολλά παιδιά στα σχολεία που επισκέπτομαι. Τα βιβλία, το θέατρο, οι ταινίες μας βοηθούν να καταλάβουμε ποιοι είμαστε, τι θέλουμε και γιατί το θέλουμε. Στ΄ αλήθεια δεν ξέρω αν θα ήμουν η ίδια, αν δεν είχα κλάψει μετρώντας τα άστρα δίπλα στον Μέλιο του Λουντέμη, αν δεν είχα ανακαλύψει τις μεγάλες κοινωνικές αδικίες διαβάζοντας Ντίκενς κι αν δεν είχα σταθεί δίπλα στον Όλιβερ Τουίστ καθώς τείνει τρέμοντας το χέρι του εκλιπαρώντας για λίγο ακόμα χυλό. Δεν ξέρω αν θα πίστευα ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν τα ίδια δικαιώματα στη ζωή αν δεν με είχε στοιχειώσει η Καλύβα του Μπαρμπα Θωμά κι αν αργότερα δεν ανακάλυπτα τον Τσίρκα, τον Παπαδιαμάντη, τον Ρίτσο και τόσους άλλους.
5.Πώς μπορούν τα βιβλία σας να βοηθήσουν στο σεβασμό των δικαιωμάτων μας;
Τα βιβλία γενικ
ά προσφέρουν στον αναγνώστη το μεγαλύτερο ταξίδι. Το ταξίδι ως τη ματιά του άλλου. Που πολλές φορές μπορεί να είναι ο εντελώς διπλανός μας. Πρέπει να σας εξομολογηθώ πως κάθε φορά που συναντώ παιδιά έχω μεγάλη αγωνία αν θα τα καταφέρω να σας μεταδώσω την αγάπη μου για τα βιβλία, την μεγάλη ευτυχία να μπορείς να απολαμβάνεις ένα βιβλίο, τα φτερά που σου χαρίζουν. Ένα βιβλίο δεν φτάνει σίγουρα. Ένα βιβλίο δεν θα μας κάνει ως δια μαγείας καλύτερους ανθρώπους αλλά θα μας βοηθήσει να ρίξουμε λίγο φως μέσα στα σκοτάδια της ψυχής μας, να καταλάβουμε, να προβληματιστούμε, να γιατρέψει πολλά μικρά γιατί, να νιώσουμε πιο δυνατοί. Κι ίσως τότε να κάνουμε ένα μικρό βήμα για την ελευθερία μας απαλλαγμένοι από τους φόβους που είναι οι αλυσίδες που δεν μας αφήνουν να πετάξουμε.
Μια φράση που μου αρέσει να χρησιμοποιώ είναι «Πες το μ΄ ένα παραμύθι, με μια ιστορία, μ΄ ένα βιβλίο γιατί όλα μπορείς να τα πεις αλλιώς. Σ΄ ένα βιβλίο μου, στα «Παπούτσια με φτερά» ο Άρης ψαράς στα φανερά και ποιητής στα κρυφά, κάνει δώρο στην κόρη του ένα ημερολόγιο: «Για να γράφεις, Πριγκίπισσα» της λέει «ό,τι θέλεις. Να γράφεις και ό,τι φοβάσαι. Κι ύστερα δε θα φοβάσαι. Θα σε προσέχουν οι λέξεις». Ναι το πιστεύω πως όταν οι φόβοι γίνονται λέξεις, εικόνες, όταν γίνονται ιστορίες άλλων παιδιών μέσα στα βιβλία εξημερώνονται οι φόβοι, μαλακώνουν, χωράνε καλύτερα στην ζωή μας.
6.Ποιο ή ποια βιβλία σας θα μπορούσαν να βάλουν μεγάλους και μικρούς σε σκέψεις για τα δικαιώματα των παιδιών; Και για ποια δικαιώματα;
Πίσω από όλα τα βιβλία είμαι εγώ με τις αγωνίες μου, τις εμμονές μου, τα όνειρά μου και τις προσδοκίες μου. Την ελπίδα πως ο κόσμος πρέπει να αλλάξει, πως πρέπει όλοι να έχουμε τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες δυνατότητες για μια ευτυχισμένη ζωή. Έτσι σε όλα μου τα βιβλία μ΄ ένα τρόπο μιλάω για όλα αυτά. Στο «Ως δια μαγείας» για παράδειγμα, η μικρή ηρωίδα μου, μαθαίνει πως όλοι έχουν δικαίωμα να εκφράζουν ελεύθερα την γνώμη τους, και πως όλοι μπορούν να ζούνε μαζί κι ας είναι πολύ διαφορετικοί. Ή να το πω με τα λόγια της Εύας «Καμιά φορά σκέφτομαι μπαμπά, αφού η μαμά ξέρει τόσα θαύματα, γιατί δεν ξαναήρθες γρήγορα πίσω. Τώρα όμως μεγαλώνω και καταλαβαίνω ότι πολλές φορές τα θαύματα δεν είναι ίδια για όλους. Μια μέρα που έκλαιγα γιατί είχα μαλώσει με την κυρία Φρόσω (μεγάλη ιστορία, θα σου την πω όταν γυρίσεις), η μαμά μού εξήγησε ότι υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που είναι διαφορετικοί από τους άλλους. Στους κανονικούς ανθρώπους δεν αρέσει να βλέπουν διαφορετικούς, γι’ αυτό τους πολεμούν. Όμως έχει πλάκα να είσαι διαφορετικός, έτσι δεν είναι, μπαμπά;»
7.Ποιο βιβλίο άλλου συγγραφέα, ελληνικό ή ξένο, θα διαλέγατε για να μιλήσετε για τα δικαιώματα των παιδιών;
Θα διάλεγα το Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια. «Δεν θα καταλάβεις ποτέ έναν άνθρωπο αν δεν δεις την κατάσταση μέσα από τη δική του οπτική, τη δική του ματιά» λέει η Χάρπερ Λι, η συγγραφέας του βιβλίου. Στο βιβλίο, με τα λόγια της, μιλάει ο δικηγόρος Άττικους Φιντς στην κόρη του τη Σκάουτ όταν αποφασίζει να υπερασπιστεί έναν νεαρό μαύρο στο δικαστήριο στον αμερικάνικο Νότο της δεκαετίας του ΄30 που βράζει από τις προκαταλήψεις για τις φυλετικές διακρίσεις. «θα σου μάθω ένα κόλπο για να μπορείς να καταλαβαίνεις όλους τους ανθρώπους ανεξάρτητα το χρώμα τους και την καταγωγή τους. Πρέπει να μπεις κάτω από το δέρμα τους, να δεις με τα δικά τους μάτια».
