Παίζουμε, παίζετε, παίζουν… ΟΧΙ με την υγεία μας
Καλλιόπη Κύρδη
Κάθε χρόνο, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού (20 Νοεμβρίου) οργανώνουμε Καμπάνια για τα Δικαιώματα του Παιδιού εστιάζοντας σε ένα διαφορετικό δικαίωμα κάθε φορά.
Στην καμπάνια καλούνται να συμπράξουν εκπαιδευτικοί, σχολεία, παιδιά, γονείς, οργανώσεις, συγγραφείς, επαγγελματίες που ασχολούνται με το παιδί, όποιος και όποια πιστεύει ότι τα δικαιώματα των παιδιών πρέπει να γίνουν πράξη.
Με σύνθημα «Παίζουμε, παίζετε, παίζουν… ΟΧΙ με την υγεία μας», στη φετινή καμπάνια εστιάζουμε στο δικαίωμα στην υγεία. Σύμφωνα με τον Καταστατικό Χάρτη της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, υγεία είναι η κατάσταση της πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας, και όχι μόνο η ανυπαρξία κάθε μορφής ασθένειας ή αναπηρίας ή αδυναμίας.
Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλον τον κόσμο έχουν πληγεί και πλήττονται από την πανδημία COVID-19. Ανάμεσα τους, παιδιά. Απειλή δεν είναι μόνο η ίδια η ασθένεια, αλλά, κυρίως, οι κοινωνικές και ψυχο-συναισθηματικές επιπτώσεις της, το κλείσιμο των σχολείων και η ελλιπής ή ανύπαρκτη πρόσβαση των οικονομικά ασθενέστερων στις εξ αποστάσεως μορφές εκπαίδευσης, ο περιορισμός του ελευθέρου παιχνιδιού, η κοινωνική αποξένωση και ο εγκλεισμός στο σπίτι, η αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας…
Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη «το 94% του παγκόσμιου μαθητικού πληθυσμού έχει επηρεαστεί από το κλείσιμο των σχολείων και 150 εκατομμύρια παιδιά έχουν βυθιστεί στη φτώχεια».
Η πανδημία και οι επιπτώσεις της είναι η πρόκληση για να καλέσουμε παιδιά και ενήλικες σε μια διερεύνηση για τις ποικίλες διαστάσεις του δικαιώματος όλων στην υγεία και την πρόληψη, και την κατανόηση της αλληλένδετης σχέσης του με άλλα δικαιώματα.
Με την αξιοποίηση των δραστηριοτήτων που προτείνονται, τα παιδιά μπορούν:
- Να πληροφορηθούν την αξία της πρόληψης και το δικαίωμα σε αυτή.
- Να ασκηθούν σε καθημερινές συνήθειες που βοηθούν στην καλή υγεία και ευεξία και το δικαίωμα τους να τις διεκδικούν.
- Να κατανοήσουν ότι το δικαίωμα στην υγεία συναρτάται με το δικαίωμα στη «μη διάκριση», ότι είναι αναγκαία προϋπόθεση για την άσκηση άλλων δικαιωμάτων τους.
- Να εντοπίσουν προβλήματα που αφορούν την αξία της ζωής, την υγεία, τη σχέση της με το περιβάλλον και τον πολιτισμό, την ασφάλεια, την ισότητα, την αποδοχή κάθε ετερότητας, την ισονομία. Ως ενημερωμένοι πολίτες, να σκεφτούν, να προτείνουν, να πάρουν πρωτοβουλίες.
Οι φετινές δράσεις του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού σε σχέση με το δικαίωμα στην υγεία:
- Έκδοση ψηφιακής αφίσας με τα άρθρα της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού που αφορούν την υγεία.
- Έκδοση πόστερ σε ψηφιακή μορφή με προτάσεις για δημιουργικό χρόνο στο σπίτι για την ψυχική ευεξία παιδιών αλλά και γονέων, στις δύσκολες ώρες του εγκλεισμού λόγω Covid19, σε 5 γλώσσες.
- Προτάσεις δραστηριοτήτων για σχολικές ομάδες.
- Ημερίδα με θέμα το δικαίωμα στην υγεία στα βιβλία για παιδιά (Φεβρουάριος 2021).
- Στρογγυλό τραπέζι (εξ αποστάσεως) με θέμα «Το δικαίωμα του παιδιού στην υγεία. Τι σημαίνει;», την Τρίτη 8 Δεκεμβρίου 2020, σε συνεργασία με τις Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Α’ Αθήνας και Πειραιά (υπεύθυνοι Σχολικών Δραστηριοτήτων).
Συμμετέχουν οι:
1. Γιώργος Νικολαΐδης, ψυχίατρος, διευθυντής της Δ/νσης Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού, πρόεδρος στην Επιτροπή Lanzarote του Συμβουλίου της Ευρώπης
2. Στέλλα Τσίτουρα, παιδίατρος, τ. Διευθύντρια του Τμήματος Κοινωνικής Ιατρικής, Νοσοκομείου Παίδων «Π. & Α. Κυριακού»
3. Μαργαρίτα Καραβέλλα, Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια-Υπεύθυνη του Τομέα Παιδιών, Εφήβων και Οικογενειών του Κέντρου Ημέρας Βαβέλ
4. Άγγελος Βαλλιανάτος, Επιμορφωτής εκπαιδευτικών στη διαπολιτισμική εκπαίδευση, εκπαίδευση για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατική ιδιότητα του πολίτη
5. Γκέλη Αρώνη, Επιμορφώτρια εκπαιδευτικών, Ειδική Γραμματεία για την Προστασία Ασυνόδευτων Ανηλίκων, Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, τ. υπεύθυνη του ΥΠΑΙΘ για την εκπαίδευση προσφύγων
6. Πέτρος Χρυσοστομίδης, Υπεύθυνος Αγωγής Υγείας της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Πειραιά
Ιδέες για παιδιά και γονείς για να περνάμε καλά στο σπίτι!
Γκέλη Αρώνη
– Κάνοντας κλικ στην παραπάνω αφίσα, μπορείτε να την κατεβάσετε.
– Εδώ μπορείτε να κατεβάσετε την αφίσα στα αγγλικά.
– Η μετάφραση της αφίσας είναι διαθέσιμη σε φάρσι και ουρντού.
Τα Δικαιώματα των Παιδιών στην Υγεία
Στέλλα Τσίτουρα*
Υγεία των παιδιών δεν είναι μόνον η απουσία της αρρώστιας, είναι η σωματική, νοητική, συναισθηματική και ψυχολογική ευημερία και η ανάπτυξη του προσωπικού δυναμικού τους.
Η υγεία και η ανάπτυξη επηρεάζονται από κύριους καθοριστικούς παράγοντες όπως το κοινωνικό, οικονομικό, ψυχολογικό και φυσικό περιβάλλον μέσα στο οποίο συλλαμβάνονται, γεννιούνται και ανατρέφονται τα παιδιά.
Όλα τα παιδιά έχουν δικαιώματα που προέρχονται από το γεγονός ότι είναι ανθρώπινα όντα. Επιπλέον όλα τα παιδιά, σε όλον τον κόσμο, έχουν καθολικές βασικές ανάγκες. Οι ανάγκες και τα δικαιώματα των παιδιών σχηματίζουν τη βάση για μια ομάδα γενικών προτύπων με τα οποία τα παιδιά θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με σκοπό να πετύχουν το πλήρες δυναμικό τους στην υγεία και την ανάπτυξη.
Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού του ΟΗΕ καθιερώνει τα αδιαμφισβήτητα δικαιώματα όλων των παιδιών και των έφηβων ατόμων έως 18 χρονών και καθορίζει τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνουν τα συμβαλλόμενα κράτη για την προαγωγή και την εγγύηση αυτών των δικαιωμάτων (1989).
Περιλαμβάνει όλα τα δικαιώματα των παιδιών για παροχές, προστασία και συμμετοχή. Το 1992 έγινε νόμος και στη χώρα μας (Ν. 2101/92).
Τα δικαιώματα των παιδιών είναι παγκόσμια, αλληλοεξαρτώμενα και αδιαίρετα. Δεν υπάρχει ιεράρχηση των δικαιωμάτων.
Το δικαίωμα στην καλύτερη δυνατή υγεία περιλαμβάνει:
- Παροχή φροντίδας υγείας στα παιδιά, η οποία θα λαμβάνει υπόψη όλες τις διαστάσεις της υγείας, συμπεριλαμβάνοντας τη σωματική, ψυχική, κοινωνική, πολιτιστική και πνευματική.
- Πρόσβαση στις υπηρεσίες φροντίδας υγείας χωρίς διάκριση έθνους, φυλής, τάξης, θρησκείας, φύλου, ηλικίας, σεξουαλικού προσανατολισμού, αναπηρίας, γλώσσας, πολιτιστική και κοινωνική.
- Εισαγωγή στο νοσοκομείο μόνον εάν η φροντίδα που χρειάζονται δεν μπορεί να προσφερθεί το ίδιο καλά και αποτελεσματικά στο σπίτι ή σε ημερήσια βάση.
- Το δικαίωμα για πλήρη ευκαιρία σε παιχνίδι, ανάπαυση, αναψυχή, διασκέδαση και εκπαίδευση ανάλογη της ηλικίας και της κατάστασής τους και να βρίσκονται σ’ ένα περιβάλλον σχεδιασμένο, επιπλωμένο, στελεχωμένο και εφοδιασμένο ώστε να καλύπτει τις ανάγκες τους.
Το δικαίωμα στην πληροφόρηση και συμμετοχή στις αποφάσεις που αφορούν τη δική τους φροντίδα υγείας περιλαμβάνει:
- Πληροφόρηση με τρόπο κατάλληλο για την ηλικία τους, το αναπτυξιακό τους επίπεδο και το επίπεδο κατανόησής τους.
- Ελεύθερη έκφραση των απόψεών τους για οποιοδήποτε θέμα που τα αφορά, η οποία θα λαμβάνεται σοβαρά υπόψη, ανάλογα με την ηλικία και την ωριμότητά τους.
Το δικαίωμα στην προστασία από όλες τις μορφές βίας περιλαμβάνει:
- Προστασία από όλες τις μορφές σωματικής ή ψυχικής βίας, τραύμα ή κακοποίηση, παραμέληση ή αμελή θεραπεία, κακομεταχείριση ή εκμετάλλευση, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής κακοποίησης.
- Μη αποχωρισμό παρά τη θέλησή τους από τους γονείς/κηδεμόνες/άτομα που τα φροντίζουν κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στο νοσοκομείο.
- Ιδιωτικότητα, εχεμύθεια και απόρρητο.
- Το δικαίωμα σ’ έναν αξιοπρεπή θάνατο.
- Το δικαίωμα να μην αισθάνονται πόνο.
- Το δικαίωμα να μην υποβάλλονται σε κλινική έρευνα ή σε πειραματικές μελέτες και τη δυνατότητα να αποχωρήσουν στη διάρκεια της διαδικασίας της.
Η επαγγελματική υπόσχεση/δέσμευση του/της παιδιάτρου για τα ανθρώπινα δικαιώματα των παιδιών:
- Θα εκτιμώ και θα προσαρμόζω συχνά την πρακτική μου, ώστε να σέβομαι τα ανθρώπινα δικαιώματα των παιδιών που υπηρετώ.
- Θα κάνω το συμφέρον του παιδιού κύριο οδηγό μου.
- Θα υποστηρίζω τη μοναδική και πλήρη ανάπτυξη της προσωπικότητας κάθε παιδιού, των ταλέντων του και της ικανότητας να αντιμετωπίζει προκλήσεις και ευκαιρίες.
- Θα ενδυναμώνω την ικανότητα της οικογένειας κάθε παιδιού να το σέβεται και να υποστηρίζει την ανάπτυξή του.
- Θα ζητώ και θα λαμβάνω υπόψη μου τη γνώμη κάθε παιδιού για καταστάσεις που το αφορούν, συμπεριλαμβανομένων και των υπηρεσιών μου.
- Σε κάθε παιδί που υπηρετώ θα προσφέρω πληροφορίες για την κατάσταση, τις ανάγκες του και για τις υπηρεσίες που του προσφέρω.
- Θα προστατεύω την ιδιωτικότητα και την ασφάλεια του παιδιού.
Η καλή υγεία των παιδιών από την προγεννητική ζωή μέχρι την εφηβεία είναι πόρος για κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη. Επομένως, είναι η επένδυσή μας για την αυριανή κοινωνία.
*Η Στέλλα Τσίτουρα είναι αντιπρόεδρος του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού, Παιδίατρος – Ιατρός Κοινωνικής Ιατρικής, τέως Διευθύντρια Τμήματος Κοινωνικής Ιατρικής Νοσοκομείο Παίδων “Π. & Α. Κυριακού”, μέλος της Ομάδας Δράσης για την Προαγωγή Υγείας στα Παιδιά και τους Εφήβους στα Παιδιατρικά Νοσοκομεία (WHO).
Υλικό προς αξιοποίηση
Stop motion animation “Έρχονται οι γίγαντες”, με θέμα το “Δικαίωμα του Παιδιού στην Υγεία” και την ελεύθερη πρόσβαση (παιδιά με αναπηρίες)
Το δικαίωμα του παιδιού στην υγεία
Απόψεις παιδιών για το δικαίωμα στην υγεία (Τι σημαίνει έχω δικαίωμα στην υγεία;)
Ζωγραφιές παιδιών με θέμα το Δικαίωμα στην Υγεία
Βίντεο παιδιών με θέμα το Δικαίωμα στην Υγεία
Προτεινόμενη βιβλιογραφία για περισσότερες ιδέες
Τα εικονογραφημένα δικαιώματα του παιδιού (κάρτες με τα δικαιώματα του παιδιού)
