Η πολύ πρόσφατη (μια ακόμη) αποτρόπαια και εφιαλτική κακοποίηση -σε όλα τα επίπεδα- παιδιού, που τις τελευταίες ημέρες μονοπωλεί τη δημοσιότητα, σχεδόν συμπίπτει με μια επέτειο που ελάχιστοι γνωρίζουν ή θυμούνται… Σε κάτι περισσότερο από ένα μήνα από σήμερα θα συμπληρωθούν 30 χρόνια από τη κύρωση της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού στη χώρα μας. Για την ακρίβεια, ήταν 2 Δεκεμβρίου του 1992 όταν η Ελλάδα έθεσε τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού στην εσωτερική έννομη τάξη της με το Νόμο 2101/92, στον οποίο μάλιστα έδωσε και υπερνομοθετική ισχύ.
Το ερώτημα που τίθεται μετά από 30 χρόνια εφαρμογής (;) αυτού του νόμου είναι αν η χώρα μας τηρεί όσα έχει θεσμοθετήσει για την προστασία των παιδιών. Ας θυμηθούμε τι αναφέρεται σε μερικά μόνο άρθρα του Νόμου 2101/92 (τα οποία υιοθετούν αυτολεξεί τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού):
Σύμφωνα με το άρθρο 1, παιδί θεωρείται κάθε ανθρώπινο ον μικρότερο των 18 ετών.
Σύμφωνα με το άρθρο 16 κανένα παιδί δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο αυθαίρετης ή παράνομης επέμβασης στην ιδιωτική του ζωή, στην κατοικία του. Αντιθέτως, πρέπει να προστατεύεται από τέτοιες παρεμβάσεις αλλά και από προσβολές της τιμής και της υπόληψής του.
Σύμφωνα με το άρθρο 18, για την εγγύηση και την προώθηση των δικαιωμάτων των παιδιών, το κράτος παρέχει την κατάλληλη βοήθεια στους γονείς κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους για την ανατροφή του παιδιού.
Σύμφωνα με το άρθρο 19, το κράτος λαμβάνει όλα τα κατάλληλα νομοθετικά, διοικητικά, κοινωνικά και εκπαιδευτικά μέτρα, προκειμένου να προστατεύσει το παιδί από κάθε μορφή βίας, προσβολής ή βιαιοπραγιών σωματικών ή πνευματικών, εγκατάλειψης ή παραμέλησης, κακής μεταχείρισης ή εκμετάλλευσης, συμπεριλαμβανόμενης της σεξουαλικής βίας.
Σύμφωνα με το άρθρο 27, το κράτος υιοθετεί τα κατάλληλα μέτρα προκειμένου κάθε παιδί να έχει ένα κατάλληλο επίπεδο ζωής που να επιτρέπει τη σωματική, πνευματική, ψυχική, ηθική και κοινωνική ανάπτυξή του.
Σύμφωνα με το άρθρο 32, το κράτος προστατεύει το παιδί από την οικονομική εκμετάλλευση και από την εκτέλεση οποιασδήποτε εργασίας που ενέχει κινδύνους ή που μπορεί να εκθέσει σε κίνδυνο την εκπαίδευσή του ή να βλάψει την υγεία του ή τη σωματική, πνευματική, ψυχική, ηθική ή κοινωνική ανάπτυξή του.
Σύμφωνα με το άρθρο 34, το κράτος έχει την υποχρέωση να προστατεύσει το παιδί από κάθε μορφή σεξουαλικής εκμετάλλευσης και σεξουαλικής βίας.
Σύμφωνα με το άρθρο 39, το κράτος παίρνει τα κατάλληλα μέτρα για να διευκολύνει τη σωματική και ψυχολογική ανάρρωση και την κοινωνική επανένταξη κάθε παιδιού θύματος, ενώ η ανάρρωση αυτή και η επανένταξη γίνονται μέσα σε περιβάλλον, που ευνοεί την υγεία, τον αυτοσεβασμό και την αξιοπρέπεια του παιδιού.
Τι από όλα αυτά έχει τηρηθεί στην περίπτωση του κακοποιημένου σεξουαλικά κοριτσιού από τον Κολωνό; Εύκολα διαπιστώνει κανείς, ακόμη και με μια απλή ανάγνωση, ότι ένα προς ένα, τα 8 παραπάνω άρθρα έχουν παραβιαστεί για το ίδιο συγκεκριμένο παιδί. Καταρχήν, κατά πόσο το παιδί από τον Κολωνό αντιμετωπίστηκε ή αντιμετωπίζεται έστω και τώρα ως παιδί; Όχι μόνο από τους κατηγορούμενους βιαστές του, αλλά και από την οικογένειά του, τα ΜΜΕ και φυσικά το ίδιο το κράτος.
Ένα 12χρονο παιδί δεν εργάζεται (άρθρο 32) ούτε ως καθαρίστρια-βοηθός της μαμάς του, όπως φαίνεται ότι έκανε το συγκεκριμένο στην επιχείρηση του κατηγορούμενου. Ένα παιδί δεν «έχει πελάτες», δεν γίνεται να «δελεάζεται από τα χρήματα που του πρόσφεραν -πάλι- πελάτες» όπως γράφουν διάφορα μέσα. Η «γλώσσα» που χρησιμοποιείται για την περιγραφή της είδησης παίζει το ρόλο της κι εδώ αυτό που καταφέρνει, έστω ίσως και ασυνείδητα, είναι να παραπλανά (σα να μην πρόκειται δηλαδή για παιδί αλλά για κάποιο ενήλικο άτομο που έπεσε θύμα εκμετάλλευσης στη βιομηχανία του σεξ) αλλά και να θίγει την τιμή και την υπόληψη του παιδιού.
Επιπλέον η τιμή και υπόληψη, αλλά και η ιδιωτικότητα ενός παιδιού (άρθρο 16) δεν προστατεύονται όταν τα ΜΜΕ κατασκηνώνουν έξω από το σπίτι του, εμφανίζουν φωτογραφίες του (έστω καλυμμένες με πίξελ) και βγάζουν στον αέρα διάφορους μάρτυρες, αποκαλύπτοντας έτσι, έστω και με έμμεσο τρόπο, την ταυτότητά του. Υπό αυτές τις συνθήκες πώς αυτό το παιδί θα καταφέρει να επουλώσει τα τραύματά του, να επιστρέψει στο σχολείο του, τους φίλους, το περιβάλλον του; Είναι προφανές ότι όχι μόνο δεν μπορεί να αναρρώσει και να επανενταχτεί (άρθρο 39) αλλά θυματοποιείται για πολλοστή φορά.
Αντίστοιχη περίπτωση αποτελεί και η υπόθεση 14χρονου κοριτσιού από τη Νίκαια, που ήρθε στο φως της επικαιρότητας περίπου τις ίδιες ημέρες με αυτήν της 12χρονης από τον Κολωνό. Στην περίπτωση του κοριτσιού από τη Νίκαια αρχικά ανακοινώθηκε στα μίντια η απαγωγή του και προβλήθηκαν (ορθώς, με σκοπό να βρεθεί) το όνομα και η φωτογραφία του. Στη συνέχεια όμως, όταν το παιδί βρέθηκε, η ανακοίνωση της εύρεσής του συνοδεύτηκε από λεπτομερείς πληροφορίες για βιασμό του και ενώ ήδη η ταυτότητά του ήταν πλήρως γνωστή στο πανελλήνιο.
Η υποχρέωση του κράτους, αλλά και ολόκληρης της κοινωνίας, δεν είναι αυτά τα παιδιά μόνο να επιβιώσουν από την κακοποίηση αλλά και να θεραπευθούν από το βαθύ τραύμα που αυτή δημιουργεί. Το μόνο που δεν έχουν ανάγκη τα συγκεκριμένα παιδιά είναι δημοσιεύματα, ρεπορτάζ και γενικά ανεξέλεγκτη δημοσιότητα που στιγματίζουν κι έτσι κάνουν το τραύμα ακόμη πιο βαθύ. Αντιθέτως, αυτό που χρειάζονται είναι ένα πλαίσιο φροντίδας, που ευνοεί την υγεία, τον αυτοσεβασμό και την αξιοπρέπεια τους, όπως δηλαδή ορίζει η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, που (ας το επαναλάβουμε) είναι νόμος μας εδώ και 30 χρόνια.
Όμως, τα περιστατικά των παιδιών από τον Κολωνό και τη Νίκαια, τα οποία δυστυχώς είναι από τα δεκάδες που συμβαίνουν καθημερινά, δείχνουν με τον πιο εμφαντικό τρόπο ότι τα λόγια και οι συμβάσεις δεν είναι αρκετά. Ο σεβασμός σε ένα παιδί δεν είναι τόσο θέμα νόμου αλλά κουλτούρας. Είναι αναγκαίο να καλλιεργηθεί αυτή η κουλτούρα παντού. Παράλληλα όμως ας τηρηθεί επιτέλους και ο νόμος παντού.
Για το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού
Πάνος Χριστοδούλου
Διευθυντής
