Στο πλαίσιο του προγράμματος «A Healthy Life without Plastic is Children’s Right» που υποστηρίζεται από το BeMed, τα παιδιά περιηγήθηκαν στην ιστοσελίδα της Περιβαλλοντικής Οργάνωσης Greenpeace, αναζητώντας πληροφορίες και άρθρα που αναφέρονται στη θαλάσσια ρύπανση από τα πλαστικά. Εντόπισαν όσες πληροφορίες τους έκαναν εντύπωση, κατέγραψαν τις ερωτήσεις τους και αποφάσισαν να απευθυνθούν στον «ειδικό επιστήμονα» για να λάβουν απαντήσεις. Έτσι, συνάντησαν διαδικτυακά τον διευθυντή του ελληνικού γραφείου της Greenpeace, Νίκο Χαραλαμπίδη και η συνέντευξη ξεκίνησε.
Που σπουδάσατε και τι δουλειά κάνετε;
Σπούδασα στο Φυσικό Τμήμα του ΕΚΠΑ και μετά έκανα μεταπτυχιακό πάνω σε σπουδές Μετεωρολογίας-Ωκεανολογίας στο Πανεπιστήμιο Pierre et Marie Curie, PARIS VI καθώς και τον μεταπτυχιακό κύκλο σπουδών Γενικής Ωκεανογραφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 1992 ξεκίνησα τη σταδιοδρομία μου στη Greenpeace, αναλαμβάνοντας την εκστρατεία για τη θαλάσσια οικολογία και από το 2002 έχω τη θέση του Γενικού Διευθυντή στο Ελληνικό Γραφείο της Greenpeace.
Ποια είναι η γνώμη σας για τους ανθρώπους που πετάνε πλαστικά στην θάλασσα;
Αρχικά, κάποιοι άνθρωποι το κάνουν γιατί θεωρούν πως η θάλασσα είναι μια απέραντη έκταση που μπορεί να καταπιεί όλα αυτά τα απορρίμματα και άρα δεν υπάρχει πρόβλημα, ενώ στην πραγματικότητα φυσικά δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Η θάλασσα έχει ξεπεράσει τα όριά της! Κάποιοι άλλοι άνθρωποι είναι κάπως λιγότερο προσεκτικοί. Όμως, τις περισσότερες φορές τα πλαστικά καταλήγουν στην θάλασσα από άλλους παράγοντες, για παράδειγμα από χωματερές, από πλοία, και άλλα. Σήμερα έχουμε φτάσει στο σημείο όπου η θάλασσα μάς ξεβράζει στη μούρη αυτά που της έχουμε πετάξει μέσα και αν δεν κάνουμε κάτι γρήγορα, απλώς θα κολυμπάμε σε μια σούπα πλαστικών.
Είναι αλήθεια πως τα πλαστικά μιας χρήσης μπορεί να μην φύγουν ποτέ από το περιβάλλον; Κι αν ναι, γιατί;
Πρώτα από όλα, είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε πως όταν μιλάμε για πλαστικό αναφερόμαστε σε 7 διαφορετικές κατηγορίες υλικών που έχουν και διαφορετικές ιδιότητες. Το πλαστικό δεν είναι, δηλαδή, ένα πράγμα. Η ικανότητα ανακύκλωσης, ανάκτησης, επαναχρησιμοποίησης του καθενός από αυτά τα είδη είναι διαφορετική, γιατί το ένα μπορεί να είναι πιο σκληρό, πιο πυκνό. Το πρόβλημα που έχουμε είναι ότι συνήθως όλα αυτά φτάνουν στην ανακύκλωση μπερδεμένα και η διαλογή τους είναι πάρα πολύ δύσκολη. Για παράδειγμα, το μπουκαλάκι του νερού περιέχει τρία διαφορετικά πλαστικά, ένα υλικό το μπουκάλι, ένα άλλο υλικό μεγαλύτερης πυκνότητας το καπάκι του κι ένα τρίτο υλικό η ετικέτα. Πολλά από αυτά τα πλαστικά κάνουν πάρα πολύ καιρό να διασπαστούν στο φυσικό περιβάλλον και ο μόνος τρόπος για να ξανά γίνει πρώτη ύλη είναι να μπει σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες και στην συνέχεια ανάλογα με την καθαρότητα του υλικού αυτού μπορεί πιθανά να ξαναχρησιμοποιηθεί.
Τι είναι το βιοδιασπώμενο προϊόν;
Είναι ένα προϊόν που μπορεί να διασπαστεί με βιολογικές διεργασίες, δεν χρειάζεται δηλαδή να του βάλεις χημεία, μπορεί με τον ήλιο, το νερό, το φως και τα λοιπά να διασπαστεί σε απλά βιολογικά συστατικά. Για παράδειγμα, ένα πλαστικό που έχει παραχθεί από άμυλο καλαμποκιού είναι βιοδιασπώμενο, όμως ένα πλαστικό που απλώς διασπάται από το φως του ήλιου δεν είναι βιοδιασπώμενο, είναι φωτοδιασπώμενο κι είναι μεγάλο μέρος του προβλήματος γιατί πρακτικά θα γίνει πολλά μικρά πλαστικά που θα πάνε παντού. Το βιοδιασπώμενο μπορεί να διασπάται υπό συνθήκες, δεν σημαίνει όμως πως πάντα είναι «καλό».
Τι μπορούμε να κάνουμε πρακτικά για μειώσουμε το πλαστικό μιας χρήσης;
Να μειώσουμε το πλαστικό μιας χρήσης! Υπάρχουν δύο τρόποι να γίνει αυτό: ο ένας είναι ο προσωπικός, δηλαδή τι μπορούμε να κάνουμε μόνοι μας, να έχουμε το παγούρι μας, το ποτήρι μας, το φαγητοδοχείο μας, και φυσικά να είμαστε πιο απαιτητικοί, δηλαδή σε ένα κατάστημα να πάμε να πάρουμε χυμό με το δικό μας ποτήρι. Υπάρχουν, όμως, και οι ενέργειες που μπορούμε να κάνουμε συλλογικά, ως πολίτες, ως ομάδες. Για παράδειγμα, σκεφτείτε να ζητούσαμε από τους δήμους μας να βάλουν βρύσες στις πλατείες, σκεφτείτε αυτομάτως πόσες χιλιάδες μπουκαλάκια νερού δεν θα δινόντουσαν. Θα πρέπει να αμφισβητήσουμε όλα μας τα δεδομένα.
Τι σημαίνει η φράση «χρειάζεται να γίνει επανάσταση επαναχρησιμοποίησης»;
Τα πράγματα που μπορεί να κάνει ο καθένας μας είναι μεν αρκετά αλλά κάπως ταυτόχρονα και περιορισμένα. Για να σταματήσει όλη αυτή η πλαστική ρύπανση και τα πλαστικά μιας χρήσης χρειάζεται πραγματικά μια επανάσταση, χρειάζεται να αναθεωρήσουμε συνολικά όλη τη λογική με την οποία παράγουμε και χρησιμοποιούμε πλαστικές συσκευασίες, είδη μιας χρήσεως. Δεν μπορεί να γίνει απλώς με αποσπασματική νομοθεσία για τα καλαμάκια, άλλη μία για τις μπατονέτες, άλλη μία πρωτοβουλία να καθαρίσουμε την τάδε παραλία από τα πλαστικά. Καλά είναι όλα αυτά, αλλά αν θέλουμε πραγματικά να σταματήσει να παράγεται πλαστική ρύπανση, χρειάζεται μια επανάσταση όχι μόνο στις δικές μας συνήθειες, αλλά και στις παραγωγικές διαδικασίες, στο πως δηλαδή παράγουμε πράγματα, γιατί τα παράγουμε, γιατί και πως τα συσκευάζουμε. Είναι καλό να καταλάβουμε πως πρόκειται για μια ριζική αλλαγή και όχι απλώς μια βελτίωση σημειακή, γιατί τότε απλώς δεν θα υπάρξει αποτέλεσμα.
Σας ευχαριστούμε πολύ!
Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος «Η ζωή χωρίς πλαστικά είναι δικαίωμα των παιδιών» με την υποστήριξη του BeMed.
Μπορείτε να ακούσετε όλη την συνομιλία στο podcast.
Ευχαριστούμε θερμά τον κύριο Χαραλαμπίδη!
