Ανοίγοντας την ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων (Ι.Δ.ΕΚ.Ε.) μπορεί να βρει κανείς στα Κέντρα Εκπαίδευσης Ενηλίκων (Κ.Ε.Ε.) Επιμορφωτικά Προγράμματα σε «Συμβουλευτική Προσφύγων, Παλιννοστούντων, Μεταναστών και Αιτούντων Άσυλο». Στόχος των προγραμμάτων αυτών, σύμφωνα πάντοτε με την προαναφερόμενη πηγή, είναι «η συμβουλευτική υποστήριξη των Προσφύγων, Παλιννοστούντων, Μεταναστών και Αιτούντων Άσυλο που συμμετέχουν σε εκπαιδευτικά προγράμματα των Κ.Ε.Ε., η δημιουργική και αποτελεσματική συμμετοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η παροχή, εύρεση και διαχείριση πληροφοριών, η αποτελεσματικότερη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους», ενώ οι μετέχοντες είναι «Ενήλικες Μετανάστες, Πρόσφυγες, Παλιννοστούντες, Αιτούντες Άσυλο, ανεξάρτητα από το επίπεδο εκπαίδευσής τους».
Σε μια πολυπολιτισμική πλέον κοινωνία, όπως είναι οι σύγχρονες κοινωνίες και κατ’ επέκταση και η ελληνική, αλλά παράλληλα και σε μια κοινωνία όπου καθημερινά ο αριθμός των μεταναστών και των προσφύγων αυξάνεται, κανείς δεν θα μπορούσε να αμφισβητήσει την αναγκαιότητα όχι μόνο της συμβουλευτικής στις ομάδες που αντιμετωπίζουν προβλήματα ένταξης, αλλά ακόμη και επιβίωσης, όπως και δεν θα μπορούσε παράλληλα να εναντιωθεί στην αναγκαιότητα της ειδικής εκπαίδευσης, εξειδίκευσης συμβούλων στα θέματα της μετανάστευσης, της προσφυγιάς ή και του ασύλου.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όμως, θα είχε να αναρωτηθούμε για το κατά πόσο οι ενότητες που καλύπτουν το προαναφερόμενο αυτό πρόγραμμα Συμβουλευτικής ανταποκρίνονται στις ανάγκες των επιμορφούμενων. Κατά πόσο είναι εφικτή η συμμετοχή της ομάδας στόχου σε αυτά τα προγράμματα. Κατά πόσο οι πρόσφυγες, οι μετανάστες ή οι αιτούντες άσυλο μπορούν να παρακολουθήσουν τέτοιου είδους προγράμματα, όσο καινοτομικά και χρήσιμα κι αν παρουσιάζονται, όταν αντιμετωπίζουν καθημερινά τεράστια προβλήματα, προβλήματα ακόμη και επιβίωσης.
Οι ενότητες που σύμφωνα με το πρόγραμμα του Ι.Δ.ΕΚ.Ε. αναπτύσσονται αφορούν στα «χαρακτηριστικά των Μεταναστών, Παλιννοστούντων, Προσφύγων και Αιτούντων Άσυλο, στη Διερεύνηση Εκπαιδευτικών και Επαγγελματικών Αναγκών, στην Εκπαίδευση και Εκμάθηση Ελληνικής Γλώσσας, σε θέματα Ευρωπαϊκής Ένωσης και Μετανάστευσης, στη Μεταναστευτική Πολιτική, στο Ελληνικό Νομικό Πλαίσιο, σε Θέματα Οικογένειας, Ρατσισμού, Ξενοφοβίας, Στερεότυπων, Κοινωνικής Ένταξης, σε πληροφόρηση για Φορείς και Υπηρεσίες Εξυπηρέτησης». Μήπως όμως ένα τέτοιο περιεχόμενο στοχεύει περισσότερο στο να εξοικειώσει εμάς τους συμβούλους με τα θέματα της προσφυγιάς και της μετανάστευσης, και λιγότερο με το να λειτουργήσει υποστηρικτικά σ’αυτούς τους ίδιους; Μήπως τα χαρακτηριστικά των Μεταναστών, Παλιννοστούντων, των Προσφύγων και των Αιτούντων Άσυλο, η Διερεύνηση Εκπαιδευτικών και Επαγγελματικών Αναγκών, τα θέματα Ευρωπαϊκής Ένωσης και Μετανάστευσης ή η Μεταναστευτική Πολιτική, θα έπρεπε να αποτελούν περισσότερο ενότητες προς ανάπτυξη σε ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης ειδικών στη συμβουλευτική Προσφύγων και Μεταναστών, προκειμένου στη συνέχεια οι τελευταίοι να μπορούν να συνεισφέρουν αποτελεσματικά σε οποιοδήποτε άλλο επιμορφωτικό πρόγραμμα των ίδιων των προαναφερόμενων κοινωνικά ευάλωτων ομάδων;
Από την άλλη, δεν θα έπρεπε να απασχολήσει ιδιαίτερα και κατά προτεραιότητα ίσως, τους λειτουργούς συμβουλευτικής το θέμα των ανηλίκων παιδιών-προσφύγων (σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία «ασυνόδευτων ανηλίκων»), τα οποία δεν έχουν, τουλάχιστον όπως μέχρι σήμερα έχει διαμορφωθεί η κατάσταση, καμία συμβουλευτική υποστήριξη; Τα ασυνόδευτα παιδιά φεύγουν από την πατρίδα τους λόγω διάλυσης της οικογένειας – λόγω θανάτου ή φυγής των γονέων – λόγω της εκμετάλλευσης ή της βίαιης στρατολόγησής τους, λόγω της επιθυμίας τους για μια καλύτερη ζωή αναζητώντας προστασία και μέλλον σε μια άλλη χώρα, με σωρεία όμως από τραυματικές εμπειρίες.
Τα προβλήματα των παιδιών προσφύγων-μεταναστών είναι τεράστια: δεν παύουν ως παιδιά να έχουν συγκεκριμένες ανάγκες και δικαιώματα και να δικαιούνται την κάλυψή τους, αλλά παράλληλα δεν παύουν να έχουν και τα χαρακτηριστικά και τις δυσκολίες των προσφύγων. Πρόκειται «για μια διπλά ευάλωτη κατηγορία προσφύγων και αιτούντων άσυλο» (Δημητροπούλου, Παπαγεωργίου, 2008, 5).
Έτσι, ενώ η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ τονίζει την έλλειψη υποδομών και κέντρων υποδοχής στη χώρα μας των ασυνόδευτων ανηλίκων, μήπως θα έπρεπε παράλληλα και σε επίπεδο συμβουλευτικής να μας απασχολήσει το θέμα αυτών των παιδιών που μεγαλώνουν σε διάτρητο οικογενειακό και κοινωνικό ιστό;
Μήπως θα έπρεπε να υπάρξουν ειδικά προγράμματα εκπαίδευσης στη συμβουλευτική των ασυνόδευτων ανηλίκων προσφύγων / μεταναστών για το προσωπικό των κέντρων διαμονής και φιλοξενίας και όλων των σχετικών δομών των εμπλεκομένων Υπουργείων; Μήπως θα έπρεπε ως σύμβουλοι να γνωρίσουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες των ανήλικων προσφύγων/μεταναστών, ασυνόδευτων ανηλίκων, και να επιδιώξουμε την κάλυψή τους;
Μήπως τέλος η «διαχείριση της ανηλικότητας από τις αρχές» (Δημητροπούλου, Παπαγεωργίου, 2008, 5) προϋποθέτει την εκπαίδευση στη συμβουλευτική αυτών των ίδιων των «αρχών»; Δηλαδή, μήπως οι υπηρεσίες της δημόσιας τάξης θα πρέπει είτε να εκπαιδευτούν κατάλληλα, είτε να παραχωρήσουν τη θέση τους σε εξειδικευμένα σε θέματα ψυχοκοινωνιολογίας, παιδαγωγικής και συμβουλευτικής άτομα;
Μήπως δηλαδή, σε τελευταία ανάλυση, παρουσιάζεται αναγκαία η γενικότερη συμβουλευτική εκπαίδευση σε θέματα μετανάστευσης, προσφυγιάς, ασύλου όλων όσων θεσμικά εμπλέκονται στο θέμα;
Και ως πρόταση: μήπως θα έπρεπε η Εταιρεία μας, ως Ελληνική Εταιρεία Συμβουλευτικής και Προσανατολισμού με ιδιαίτερα σημαντική παρουσία στον χώρο, να ασχοληθεί συστηματικά και κατά προτεραιότητα με το θέμα των ασυνόδευτων ανηλίκων και των αναγκών τους σε συμβουλευτικές υπηρεσίες;
Βιβλιογραφικές Παραπομπές
Δημητροπούλου Γ., Παπαγεωργίου Ι., (2008). Ασυνόδευτοι Ανήλικοι Αιτούντες Άσυλο στην Ελλάδα, στο https://ddp.org.gr
Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού, 15/9/09
Ι.Δ.ΕΚ.Ε., https://kee.ideke.edu.gr/?p=programs&cat=8&pr=68 , 14/9/09
Καλούρη-Αντωνοπούλου Ουρανία
Καθηγήτρια Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.
Υπεύθυνη Προγράμματος Ειδίκευσης στη Συμβουλευτική και τον Προσανατολισμό
Αντιπρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Συμβουλευτικής και Προσανατολισμού (ΕΛ.Ε.ΣΥ.Π.)
